THANH LONG SỐT GIÁ CUỐI NĂM: NHU CẦU TĂNG CAO, NHÀ VƯỜN CẠN NGUỒN CUNG
Thời điểm cuối tháng 11, thị trường thanh long tại Long An liên tục ghi nhận mức giá cao bất thường từ 33.000–43.000 đồng/kg. Đây là giai đoạn chuyển mùa từ chính vụ sang trái vụ, đồng thời là cao điểm thu hoạch theo phương pháp xông đèn. Tuy vậy, nguồn cung thanh long khan hiếm nghiêm trọng do ảnh hưởng kéo dài từ tình trạng thua lỗ trong những năm qua khiến nhiều nhà vườn không còn mặn mà đầu tư.
QUAY LẠI THỜI KỲ “SỐT GIÁ” NHƯNG KHÔNG CÓ TRÁI ĐỂ BÁN
Các kho thu mua tại huyện Châu Thành, tỉnh Long An – khu vực được xem là thủ phủ thanh long lớn nhất miền Tây – đều loay hoay với tình trạng thiếu hụt hàng nghiêm trọng. Mức giá thu mua cho thanh long ruột đỏ, từ loại 1 đến loại 3, dao động trong khoảng 33.000–43.000 đồng/kg nhưng phần lớn thương lái chỉ có thể gom được vài tấn mỗi ngày.
Tình trạng khan hiếm không chỉ là do nhu cầu tăng cao dịp cuối năm, mà bắt nguồn sâu xa từ chuỗi khó khăn trong xuất khẩu sau đại dịch. Nhiều nhà vườn chịu lỗ liên tiếp, không đủ ngân sách đầu tư cho lần canh tác tiếp theo. Việc chăm sóc, bón phân, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hay đầu tư xông đèn đều bị cắt giảm đáng kể, dẫn đến sản lượng và chất lượng trái giảm mạnh.
Ảnh minh họa: Nhà vườn chăm sóc thanh long xông đèn tại TP Tân An, Long An vào giữa tháng 11. Nguồn: Hoàng Nam – VnExpress
https://i2-vnexpress.vnecdn.net/2023/11/21/z4900768268843912f2eb2748bc1e2-7081-5756-1700556328.jpg?w=1200&h=0&q=100&dpr=1&fit=crop&s=wDkHPhb7fdqr9dAfN-mr3A
THỰC TRẠNG TẠI NHÀ VƯỜN: GIÁ CAO NHƯNG LẠI KHÔNG SINH LÃI
Anh Nguyễn Văn Phục (40 tuổi), ngụ tại xã Thanh Phú Long, huyện Châu Thành cho biết, anh hiện còn duy trì 3.000m² trồng thanh long ruột đỏ chủ yếu theo hình thức vụ thuận, không xông đèn. Việc không sử dụng xông đèn khiến năng suất thấp hơn, song cũng giúp tiết kiệm đáng kể chi phí đầu vào. Từ đầu năm đến nay, gia đình anh chỉ thu hoạch được khoảng 2 tấn – tức bằng một phần ba so với các năm trước và hầu như không có lãi.
“Tổng chi phí từ phân bón, thuốc đến nhân công đều tăng. Mặc dù giá lên nhưng sản lượng giảm, nên thu nhập không cải thiện bao nhiêu,” anh Phục chia sẻ.
Tương tự, ông Trương Văn An (TP Tân An) – chủ vườn 1,5ha thanh long – cho biết vườn đang sắp bước vào mùa xông đèn thu hoạch. Tuy nguồn cầu cao và giá thị trường tại vườn tốt, song do cây thiếu chất dinh dưỡng nên trái đạt chuẩn loại 3 hoặc 4 là phổ biến. Một số diện tích nhiễm bệnh phải bán dưới dạng hàng loại, chỉ đạt mức giá 7.000–8.000 đồng/kg, gần như không mang lại lợi nhuận.
DIỆN TÍCH CANH TÁC GIẢM MẠNH VÌ KHÔNG CHỊU NỔI CHI PHÍ
Theo Hiệp hội Thanh long tỉnh Long An, toàn tỉnh hiện còn khoảng 9.000ha thanh long, giảm gần 30% so với thời kỳ đỉnh cao là 12.000ha trước dịch COVID-19. Mỗi năm, Long An từng đạt sản lượng gần 300.000 tấn nhưng con số hiện tại chỉ còn một nửa. Nguyên nhân chính đến từ việc nhiều hộ dân buộc phải từ bỏ cây thanh long để chuyển sang cây trồng có hiệu quả kinh tế ổn định hơn.
Ông Nguyễn Quốc Trịnh – Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Long An – xác nhận: “Dù thị trường có dấu hiệu phục hồi nhẹ, lượng hàng đổ về các kho lúc này chỉ còn khoảng 200–300 tấn/ngày. Nhiều kho không có hàng để thu mua, buộc phải tạm dừng hoạt động”.
Ảnh: Công nhân phân loại thanh long đóng gói tại kho ở huyện Châu Thành (Long An), ngày 21/11. Nguồn: Hoàng Nam – VnExpress
KHỦNG HOẢNG CUNG – CẦU: ĐIỂN HÌNH MỘT VÒNG LUẨN QUẨN
Không chỉ riêng Long An, tỉnh Tiền Giang – địa phương có diện tích thanh long lớn thứ hai miền Tây – cũng chứng kiến quy mô trồng giảm mạnh. Từ 10.000ha trước đây, diện tích canh tác hiện chỉ còn 8.900ha với sản lượng bình quân hàng năm dao động khoảng 200.000 tấn.
Ông Men – một nông dân lâu năm tại khu vực – cho biết: “Tình trạng này rất giống với cây mít Thái. Khi khan hàng thì giá tăng cao, nhưng thực tế với người trồng, sự biến động như vậy khiến việc lập kế hoạch sản xuất bấp bênh và rủi ro cao hơn”.
TẦM QUAN TRỌNG CỦA CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ VÀ CÂN BẰNG CHUỖI GIÁ TRỊ
Những gì đang diễn ra tại vùng chuyên canh thanh long như Long An hay Tiền Giang là minh chứng rõ nét cho hệ lụy khi chuỗi giá trị nông sản thiếu tính ổn định. Việc phụ thuộc quá nhiều vào thị trường xuất khẩu khiến ngành thanh long dễ tổn thương khi xảy ra biến động.
Để phát triển bền vững, cần thiết phải có sự can thiệp đồng bộ từ chính sách Nhà nước và các cơ quan chuyên môn. Hỗ trợ người dân nâng cao năng lực sản xuất, chuyển đổi mô hình canh tác thông minh, ổn định thị trường đầu ra và xúc tiến thương mại nội địa lẫn quốc tế sẽ là bước đi mang tính chiến lược cho loại nông sản đặc thù như thanh long.
Trong tương lai, nếu không có biện pháp khôi phục căn cơ, câu chuyện “giá cao nhưng không có hàng để bán” rất có thể sẽ còn lặp lại, khiến người trồng rơi vào vòng luẩn quẩn không lối thoát.